Malakanlardan kalan su değirmenleri asırlardır Karslıların hizmetinde

KARS (AA) – 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Kafkas ve kısmen Anadolu’ya sürgün edilen, savaş ve silahlanmaya karşı çıkan Malakanlar, tarım ve hayvancılık çalışmalarıyla bölgeye önemli katkı sağladı.

Yerleştikleri Kars’ın birçok noktasında su değirmenleri yaparak, köylülerin tahılını öğütmeye başlayan Malakanlar, kentten göçerken de yaptıkları bu işletmeleri yöre halkına bıraktı.

Arpaçay ilçesine bağlı Küçükçatma ile Kağızman ilçesine bağlı Ortaköy ve Tunçkaya köylerindeki değirmenler, un ve bulgur hazırlayan köylülere asırlardır hizmet veriyor.

Dere kıyısında kurulan su değirmenlerinde çevre köylerden getirilen buğday ve arpalar, önce eleme işleminden geçiriliyor. Sonrasında temizlenen ürünler, suyun gücüyle çarkları dönen değirmen taşına gelerek öğütülüyor. Burada işçilerce torbalanan ürünler, evlere ulaştırılıyor.

“Unu güzel oluyor”

Kağızman’da dedesinden babasına kalan değirmeni üçüncü kuşak olarak işleten Erhan Ulusoy, AA muhabirine, Malakanlardan kalan değirmeni nesilden nesile aktarmaya gayret gösterdiklerini söyledi.

Kendisinden sonra da değirmeni oğlunun çalıştıracağını anlatan Ulusoy, geleneksel yöntemle vatandaşlara hizmet etmekten mutluluk duyduklarını belirtti.

Mesaisinin günün ilk ışıklarıyla başladığını ifade eden Ulusoy, “İlk sulara bakıyorum, kanallarda onarımdan sonra değirmeni çalıştırıyorum. Bu değirmenin özelliği suyla çalışması, elektrik değirmenlerden çok iyidir.” dedi.

Elektrik ile su değirmeni arasındaki farkı anlatan Ulusoy, “Düdüklü tencerede pişen yemek normal tencerede pişen yemeğin tadını vermez. Su değirmeni yavaş öğüttüğü için unu güzel oluyor. Elektrikli değirmen hızlı öğüttüğü için bu kadar iyi olmuyor.” diye konuştu.

Küçükçatma köyünde değirmencilik yapan Erdem Kaya da yaklaşık bir buçuk asırlık değirmeni çalıştırdıklarını, kendisinden sonra bakacak kimsenin bulunmadığını belirtti.

“Bize değirmen Malakanlardan kaldı. Onlar giderken bize sattı, biz de aynı şekilde devam ettiriyoruz.” diyen Kaya, gücü yetene kadar işi devam ettireceğini ancak köylerinde başka işletmeci olmadığı için değirmenin kapanabileceğini anlattı.

Değirmene arpa öğütmeye gelen Alican Çakar da hayvanları için kırma yapımında özellikle su değirmenlerini tercih ettiğini belirterek, “Hasat sonrası aldığımız ürünü, sabah 06.00’da kalkıp değirmene getirdik. Değirmene getirdiğimiz kış hazırlığı için, arpayı da hayvanlara kırma yapacağız.” ifadelerini kullandı.

Muhabir: İsmail Kaplan