Bütçe uygulama sonuçları açıklandı

ANKARA (AA) – Hazine ve Maliye Bakanlığı, eylül ayına ilişkin bütçe gerçekleşmeleri raporunu açıkladı.

Buna göre, eylülde bütçe gelirleri, geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 75,5 artarak 206 milyar 940 milyon liraya, bütçe giderleri yüzde 101,8 artışla 285 milyar 567 milyon liraya yükseldi.

Bütçe, eylülde 78 milyar 627 milyon lira açık verdi.

Buna göre, merkezi yönetim bütçe giderleri Eylül 2021’de 141 milyar 507 milyon lira iken geçen ay yüzde 101,8 artışla 285 milyar 567 milyon liraya yükseldi. Böylelikle bu yıl merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 2 trilyon 831 milyar 472 milyon lira ödeneğin yüzde 10,1’i kullanılmış oldu.

Geçen yıl eylülde bütçede 9 milyar 478 milyon lira faiz dışı açık oluşurken bu yıl eylülde söz konusu rakam 45 milyar 511 milyon liraya çıktı.

Faiz hariç bütçe giderleri, eylülde geçen yılın aynı ayına göre yüzde 98,2 artarak 252 milyar 451 milyon liraya ulaştı. Faiz hariç giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı yüzde 10,1 olarak hesaplandı.

Eylülde personel giderleri, geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 96,2 artarak 61 milyar 499 milyon lira oldu. Personel giderleri için bütçede öngörülen 613 milyar 641 milyon lira ödeneğin yüzde 10’u kullanıldı.

Sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri, eylülde geçen yılın aynı ayına göre yüzde 86 artışla 9 milyar 493 milyon liraya yükseldi ve bütçede öngörülen 97 milyar 151 milyon lira ödeneğin yüzde 9,8’i kullanılmış oldu.

Söz konusu dönemde, mal ve hizmet alım giderleri için bütçede öngörülen 214 milyar 814 milyon lira ödeneğin yüzde 10,3’ü harcandı. Eylülde yüzde 75,8 artışla 22 milyar 154 milyon lira mal ve hizmet alımı gideri gerçekleşti.

Cari transferler eylülde, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 88,4 artışla 112 milyar 699 milyon lira olarak belirlendi. Bütçede öngörülen 1 trilyon 78 milyar 291 milyon lira ödeneğin yüzde 10,5’i kullanıldı.

Eylülde 19 milyar 644 milyon lira sermaye gideri, 2 milyar 106 milyon lira sermaye transferi yapıldı. Borç verme giderleri ise 24 milyar 856 milyon lira oldu.

Faiz giderleri söz konusu ayda geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 134,7 artışla 33 milyar 116 milyon lira olarak hesaplandı.

Bütçe gelirleri

Merkezi yönetim bütçe gelirleri, geçen yılın eylül ayında 117 milyar 921 milyon lira iken bu yıl eylülde yüzde 75,5 artarak 206 milyar 940 milyon liraya çıktı. Bütçe tahminine göre bütçe gelirlerinin eylül ayı gerçekleşme oranı 2021’de yüzde 10,7 iken geçen ay yüzde 8,1 oldu.

Vergi gelirleri tahsilatı eylülde, geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 81,4 artarak 173 milyar 468 milyon liraya ulaştı. Vergi gelirlerinin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı ise Eylül 2021’de yüzde 10,4 iken geçen ay yüzde 7,9 olarak tespit edildi.

Genel bütçe vergi dışı diğer gelirleri, eylülde yüzde 46,1 artışla 28 milyar 529 milyon lira olarak hesaplandı. Özel bütçeli idarelerin öz gelirleri 4 milyar 303 milyon lira, düzenleyici ve denetleyici kurumların gelirleri 640 milyon lira olarak belirlendi.

Vergi türleri itibarıyla eylülde geçen yılın aynı ayına göre, gelir vergisi yüzde 83,3, kurumlar vergisi yüzde 9,6, özel tüketim vergisi yüzde 105,9, banka ve sigorta muameleleri vergisi yüzde 119,1, ithalde alınan katma değer vergisi yüzde 161,6, damga vergisi yüzde 67,9, harçlar yüzde 65,6, diğer vergiler tahsilatı yüzde 112,1 artarken dahilde alınan katma değer vergisi yüzde 19,5 düştü.

Ocak-eylül dönemi gerçekleşmeleri

Merkezi yönetim bütçe giderleri Ocak-Eylül 2021 döneminde 1 trilyon 51 milyar 650 milyon lira iken bu yılın aynı döneminde yüzde 92,2 artışla 2 trilyon 20 milyar 760 milyon liraya yükseldi. Böylelikle 2022’de merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 2 trilyon 831 milyar 472 milyon lira ödeneğin yüzde 71,4’ü kullanılmış oldu.

Geçen yılın ocak-eylül döneminde bütçe 81 milyar 180 milyon lira faiz dışı fazla verirken bu yılın aynı döneminde 161 milyar 611 milyon lira faiz dışı fazla oluştu.

Merkezi yönetim bütçesi, Ocak-Eylül 2021 döneminde 61 milyar 93 milyon lira açık verirken bu yılın aynı döneminde 45 milyar 500 milyon lira açık verdi.

Faiz hariç bütçe giderleri ocak-eylül döneminde geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 99,4 artarak 1 trilyon 813 milyar 649 milyon liraya yükseldi. Faiz hariç giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı yüzde 72,5 olarak hesaplandı.

Personel giderleri söz konusu dönemde yüzde 69,5 artışla 441 milyar 119 milyon lira olurken personel giderleri için bütçede öngörülen 613 milyar 641 milyon lira ödeneğin yüzde 71,9’u kullanıldı.

Sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri, bu dönemde geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 62,3 artarak 69 milyar 286 milyon liraya yükseldi ve bütçede öngörülen 97 milyar 151 milyon lira ödeneğin yüzde 71,3’ü kullanılmış oldu.

Ocak-eylül döneminde mal ve hizmet alım giderleri için bütçede öngörülen 214 milyar 814 milyon lira ödeneğin yüzde 69,4’ü harcandı. Bu dönemde yüzde 120,4 yükselişle 149 milyar 59 milyon lira mal ve hizmet alımı gideri gerçekleşti. Cari transferler yüzde 89,3 artarak 828 milyar 681 milyon lirayı buldu. Bütçede öngörülen 1 trilyon 78 milyar 291 milyon lira ödeneğin yüzde 76,9’u kullanıldı.

Söz konusu dönemde 127 milyar 619 milyon lira sermaye gideri, 22 milyar 573 milyon lira sermaye transferi yapıldı. Borç verme giderleri ise 175 milyar 311 milyon lira olarak hesaplandı. Faiz giderleri yüzde 45,6 yükselerek 207 milyar 111 milyon liraya çıktı.

Bütçe gelirleri

Merkezi yönetim bütçe gelirleri, geçen yılın ocak-eylül döneminde 990 milyar 557 milyon lira iken bu yılın aynı döneminde yüzde 99,4 artışla 1 trilyon 975 milyar 260 milyon liraya çıktı. Bütçe tahminine göre, bütçe gelirlerinin ocak-eylül dönemi gerçekleşme oranı 2021’de yüzde 90 iken bu yılın aynı döneminde yüzde 77,4 oldu.

Vergi gelirleri tahsilatı, söz konusu dönemde geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 103,8 artarak 1 trilyon 647 milyar 965 milyon liraya ulaştı. Vergi gelirlerinin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı ise yüzde 75,4 olarak kayıtlara geçti.

Genel bütçe vergi dışı diğer gelirleri de aynı dönemde yüzde 82,4 artarak 284 milyar 361 milyon liraya yükseldi. Özel bütçeli idarelerin öz gelirleri 33 milyar 40 milyon lira, düzenleyici ve denetleyici kurumların gelirleri 9 milyar 894 milyon lira olarak belirlendi.

Vergi türleri itibarıyla ocak-eylül döneminde geçen yılın aynı dönemine göre, gelir vergisi yüzde 59, kurumlar vergisi yüzde 205,3, dahilde alınan katma değer vergisi yüzde 36,8, özel tüketim vergisi yüzde 84,8, banka ve sigorta muameleleri vergisi yüzde 77,2, ithalde alınan katma değer vergisi yüzde 140,4, damga vergisi yüzde 43,3 harçlar yüzde 83,8 ve diğer vergi gelirleri yüzde 91,7 artış gösterdi.

Muhabir: Merve Özlem Çakır,Sevgi Ceren Gökkoyun